jest jego obrócenie tylko wokół osi polarnej, co pozwoli utrzymać obiekt w centrum pola widzenia.
Nie zmieniać położenia podstawy montażu ani ustawień szerokości geograficznej. Montaż został już
prawidłowo ustawiony względem położenia geograficznego (tzn. szerokości geograficznej), a pozostałe
czynności związane z ukierunkowaniem teleskopu wykonywane są poprzez obracanie teleskopu wokół
osi polarnej (rektascensji) i deklinacji (rys. 14).
Wielu początkującym osobom sprawia trudność zrozumienie, że ustawiony na Gwiazdę Polarną
montaż paralaktyczny pełni funkcję montażu azymutalnego, który został ustawiony względem bieguna
niebieskiego. Klin powoduje nachylenie montażu pod kątem równym szerokości geograficznej, na jakiej
znajduje się obserwator, i jego ruch obrotowy wokół płaszczyzny równoległej do równika niebieskiego
(i ziemskiego). Jest to „horyzont", jednak jego część jest zasłonięta przez Ziemię. Ten nowy ruch
„azymutalny" nosi określenie rektascensji. Oprócz tego montaż obraca się w kierunkach północnym
(+) i południowym (–) od równika niebieskiego w stronę biegunów niebieskich. To dodatnie lub ujemne
„wznoszenie" od równika niebieskiego określane jest mianem deklinacji.
Rozważmy skierowanie teleskopu w stronę horyzontu zachodniego lub wschodniego. Jeżeli przeciwwaga
skierowana jest na północ, teleskop można obrócić od jednego horyzontu w stronę drugiego wokół osi
deklinacji po łuku przechodzącym przez niebieski biegun północny (jeżeli montaż ustawiony jest na
Gwiazdę Polarną, każdy łuk deklinacji przechodzi przez północny biegun niebieski). Jeżeli konieczne
jest skierowanie tuby optycznej na obiekt znajdujący się na północ lub południe od łuku, należy również
obrócić ją wokół osi rektascensji.
Ustawienie teleskopu w kierunku innym niż północ wymaga połączenia ustawień rektascensji i
deklinacji. Podczas kierowania w pobliże zenitu teleskop z długą ogniskową może napotkać „ślepy
punkt", końcówka okularowa tuby optycznej zderza się bowiem z nogami montażu. Aby uniknąć tego
rodzaju sytuacji, tubę można ostrożnie wsunąć w zatrzaski pierścieni. Wykonanie tej czynności w sposób
bezpieczny jest możliwe, ponieważ ustawienie tuby jest niemal pionowe, więc jej przesuwanie nie
powoduje problemów z wyważeniem w osi deklinacji. Bardzo ważne jest, aby przed przystąpieniem do
obserwacji innych części nieba ustawić tubę z powrotem w pozycji wyważonej względem osi deklinacji.
Problemem może być również sytuacja, w której tuba optyczna często się obraca, a położenie okularu,
celownicy i pokręteł ustawiania ostrości nie jest wygodne. Okular można regulować poprzez obracanie
lustra ukośnego. Jednak aby wyregulować ustawienie celownicy i pokręteł ustawiania ostrości, należy
poluzować pierścienie utrzymujące tubus teleskopu i delikatnie je obrócić. Czynność tę należy
wykonywać wówczas, jeśli dany obszar ma być obserwowany przez dłuższy czas, ponieważ powtarzanie
jej przy częstej zmianie obserwowanych obszarów może okazać się kłopotliwe.
Należy rozważyć kilka kwestii związanych z zapewnieniem odpowiednich warunków obserwacji. W
pierwszej kolejności należy ustawić wysokość montażu na podłożem, regulując nogi statywu. Należy
rozważyć wysokość, na jakiej ma znajdować się okular, oraz, jeżeli to możliwe, dobrać wygodne krzesło
lub stołek. Długie tuby optyczne należy umieszczać wyżej, w przeciwnym razie obserwacja obiektów
w pobliżu zenitu może powodować konieczność przykucnięcia lub położenia się. Krótkie tuby optyczne
można umieszczać niżej, tak aby zredukować przesunięcie powstające na skutek drgań wywołanych np.
wiatrem. Kwestię tę należy rozważyć przed ustawieniem montażu na Gwiazdę Polarną.
Adapter fotograficzny
Do zamocowania na teleskopie aparatu i wyostrzenia obrazu konieczne może być wykorzystanie
adaptera. Niektóre teleskopy Maksutowa-Cassegraina i refraktory są przeznaczone do użytkowania z
lustrami ukośnymi, dlatego korzystanie z aparatu wymaga dłuższej ogniskowej. W tym celu do tubusu
ogniskującego wystarczy zamocować przedłużenie, do którego będzie zamocowany aparat razem z
T-adapterem (rys. 15).
64